NECIP FAZIL KISAKÜREK

NECIP FAZIL KISAKÜREK Düsünür, sair ve yazar (D. 26 Mayis 1905, istanbul- Ö. 25 Mayis 1983). Maras’li bir soydan gelen Necip Fazil’in çocuklugu, mahkeme reisliginden emekli büyük babasinin Çemberlitas’taki konaginda geçti. Ilk ve orta ögrenimini Amerikan ve Fransiz kolejleri ile Bahriye Mektebi’nde (Askeri Deniz Lisesi) tamamladi. Lisedeki hocalari arasinda dönemin ünlülerinden Yahya Kemal, Ahmet Hamdi (Akseki), Ibrahim Aski gibi isimler vardi. Istanbul Edebiyat Fakültesi Felsefe bölümünü bitirdikten (1924) sonra gönderildigi Fransa’da Sorbonne Üniversitesi Felsefe bölümünde okudu (1924-25). Paris’te geçen Bohem günlerinden sonra, Türkiye’ye dönüsünde Hollanda, Osmanli ve Is bankalarinda müfettis ve muhasebe müdürü olarak çalisti. (1928-39). Biri Fransiz okulu, Robert kolej, Istanbul Güzel Sanatlar Akademisi, Ankara Devlet Konservatuari, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Cografya fakültesi’inde hocalik yapti (1939-43). Sonraki yillarinda fikir ve sanat çalismalari disinda baska bir isle mesgul olamadi. Sairlige ilk adimini 17 yasinda iken, annesinin arzusuyla basladi ve ilk siirleri Yeni Mecmua’da yayimlandi (1922). Yeni Mecmua ve Yeni Hayat dergilerinde çikan siirleriyle kendinden söz ettirdikten sonra, Paris dönüsü yayimladigi Örümcek Agi (1925) ve Kaldirimlar (1928) adli siir kitaplari onu çok genç yasta çagdasi sairlerin en önüne çikararak edebiyat çevrelerinde büyük bir hayranlik ve heyecan uyandirdi. Henüz otuz yasina basmadan çikardigi yeni siir kitabi Ben ve Ötesi (1932) ile en az öncekiler kadar takdir toplamayi sürdürdü. ‘’Necip Fazil, belki en büyük Türk sairi degildir fakat, Türk Edebiyatinin en kuvvetli siir kitabi her halde Ben ve Ötesi’dir.’’ (Ziya Osman Saba, 1932). Söhretinin zirvesinde iken felsefi arayislarini içinde yeni bir dönemin dogum sancisini hisseden Necip fazil için 1934 yili gerçekten de hayatinin yeni bir dönemine baslangiç olur. Bohem hayatini en koyu yasadigi günlerde, Beyoglu Aga Camii’nde vaaz vermekte olan Naksibendi Seyhi Abdülhakim Arvasi ile tanisir ve bir daha ondan kopamaz. Necip Fazil’in hemen tümünde üstün bir ahlak felsefesinin savunuldugu tiyatro eserlerini birbiri ardina edebiyatimiza kazandirmasi bu döneme rastlar. Tohum, Para, Bir Adam Yaratmak gibi piyesleri Istanbul Sehir Tiyatrolarinda haftalarca kapali gise oynar, büyük ilgi toplar. Bu eserlerden Bir Adam Yaratmak, Türk tiyatrosunun en güçlü oyunlarindandir. Necip Fazil’in sairligi ve oyun yazarligi kadar önemli yönü, çikardigi dergilerle düsünce hayatimiza kattigi zenginlik ve bu dergilerde çikan yazilarla sürdürdügü mücadeledir. Ilk alti sayisini Ankara’da, devamini Istanbul’da çikardigi Agaç dergisi (1936, 17 sayi) dönemin ünlü edebiyatçilarinin toplandigi bir okul olur. Ilk sayisini 17 Eylül 1943’de çikardigi Büyük Dogu dergisi (haftalik: 1943-50, 1954, 1959-67, 1971-78, günlük: 1951-52, aylik: 1969) araliklarla 14 haziran 1978’e kadar yayimina devam etti. Büyük Dogu’da çikan yazilariyla Ismet Pasa ve tek parti (CHP) yönetimine siddetli bir muhalefet sürdürmesi sonucu hakkinda açilan çok sayida davada yüzlerce yil hapis istendi, 163. Maddeye aykiri olan bulunan yazilari ve kimi zamanda bulunan bahanelerle (Ahmet Emin Yalman olayi gibi) birkaç yilda bir hapse mahkum oldu. Cinnet Mustatili (yilanli Kuyudan adiyla da yayimlandi) adli eserinde hapishane anilari yer alir. Sik sik bakanlar kurulu karariyla kapatilan ve çesitli bahanelerle toplatilan Büyük Dogu’nun çikmadigi sürelerde günlük fikra ve çesitli yazilarini Yeni Istanbul, Son Posta, Babialide Sabah, Bugün, Milli Gazete, Hergün ve Tercüman gazetelerinde yayimlandi. Büyük Dogu’da çikan yazilarinda kendi imzasi disinda Adidegmez, Mürid, Ahmet Abdülbaki gibi müstear isimler kullandi. 1962 yilindan itibaren de hemen hemen tüm Anadolu sehirlerinde verdigi konferanslarla büyük ilgi topladi. Basta ideolocya örgüsü (1959) olmak üzere düsünce eserleriyle kültür hayatimiza verdigi büyük hizmet, diger tüm yönlerini bile geride birakacak üstünlüktedir. 1975 yilinda M.T.T.B’de düzenlenen törenle 50. Sanat yili kutlanan Necip Fazil, 1980’de Kültür Bakanligi Büyük ödülü’nü, Iman ve Islam Atlasi adli eseriyle fikir dalinda Milli Kültür Vakfi Armagani’ni (1981), Türkiye Yazarlar Birligi Üstün Hizmet Ödülü’nü (1982) aldi. Türk Edebiyat Vakfi’nca 1980’de verilen beratle Sultan-üs Suara (Sairlerin Sultani) ünvanini kazandi. SIIR: Örümcek Agi (1925), Kaldirimlar (1928), Çile (1962), Siirlerim (1969), Esselam (1973). OYUN: Tohum (1935), Bir Adam Yaratmak (oyn. Istanbul Sehir Tiyatrolari, 1937, bas. 1938, Yücel çakmakli tarafindan TV filmi olarak çekildi, gösterildi, 1978), Künye (1940), Sabirtasi (1940), Para (1942), Nam-i Diger Parmaksiz Salih (1949 sinemaya uyarlandi, 1950), Reis Bey (1964, Mesut Uçakan tarafindan sinemaya uyarlandi, Istanbul Sinema Senligi’nde gösterildi, 1989), Ahsap Konak (1964), Siyah Pelerinli Adam (1964), Ulu Hakan Abdülhamid Han (1965), yunus Emre (1969), Kanli Sarik (1970), Mukaddes Emanet (1971), Ibrahim Edhem (1978), Bütün Eserleri (3 cilt, Ibrahim Edhem disinda tüm oyunlari, Kültür Bakanligi Yayinladi 1976). Kumandan ve Sir adli oyunlari Büyük Dogu’da tefrika edildi, tamamlanmadi. HIKAYE: Birkaç Hikaye Birkaç tahlil (1933), Ruh Burkuntularindan Hikayeler (1965), Hikayelerim (1973). ROMAN: Aynadaki Yalan (1970), Kafa Kagidi (1983). SENARYO: Vatan Sairi Namik Kemal (1944), Senaryo Romanlari (alti senaryo, 1972, bazilari degisik adlarla sinemaya uyarlandi), Battal Gazi (Büyük Dogu’da tefrika edildi), Yangin Var (filme çekildi, senaryosu yayimlandi). MONOGRAFI: Eseri ve Tesiriyle Namik Kemal (1940), Ulu Hakan Abdülhamid Han (1965), Vatan Haini Degil Büyük Vatan Dostu Vahiddüddin (1968), Benim Gözümde Menderes (1970). DÜSÜNCE- INCELEME: Çerçeve (1940), Maskenizi Yirtiyorum (1953), At’a Senfoni (1958), ideolocya Örgüsü (1959), Tarih Boyunca Büyük Mazlumlar (1966), Türkiye’nin Manzarasi (1968), Binbir Çerçeve 1-V (101 çerçeve baslikli bes kitap, 1968- 69), Çepeçevre Anadolu ve Gençlik (1969), Çepeçevre Sosyalizm, Komünizm ve Insanlik (1969), Son Devrin Din Mazlumlari (1969), Yeniçeri (1970), Tarihimizde Moskof (1973), Cumhuriyetin 50. Yilinda Türkiye’nin Manzarasi (1973). Ihtilal (1976), Rapor 1-13 (1976-80). DIN- TASAVVUF: Halkadan Piriltilar (1948), Çöle Inen Nur (1950), Altin Zincir (1959, Altin Halka (1960), O ki O Yüzden Variz (1961), Ilim Beldesinin Kapisi Hazret-i Ali (1964), Hulefa-i Rasidin Menkibelerine Ait Bir Pirilti Binbir Isik (1965), Peygamber Halkasi (1968), Tanri Kulundan Dinlediklerim (1968), Nur Hamami (1970), Basbug Velilerden 33 (1974), Veliler Ordusundan 333 (1976), Dogru Yolun Sapik Kollari (1978), Iman ve Islam Atlasi (1981), Bati Tefekkürü ve Islam Tasavvufu (1982). HITABE KONFERANS: Abdülhak Hamid ve Dolayisiyla (1937), Müdefaa (1946), Her Cephesiyle Komünizma (1961), Türkiye’de Komünizma ve Köy Enstitüleri (1962), Iman ve Aksiyon (1964), Iki Hitabe (Ayasofya- Mehmetçik, 1966), Müdefaalarim (1969), Hitabe (26 hitabe 1975), Sahte Kahramanlar (3 konferans 1976), Yolumuz, Halimiz, Çaremiz (1977), ANI: Cinnet Mustatili (1955), Büyük Kapi (1965. O ve Ben adiyla 1974), Hac (1973), Babiali (1975).ÇEVIRI- SADELESTIRME: Mektubat (Imam-i Rabbani’den), El Mevahibü’l-ledüniyye (Imam-i Kastalani’den 1967), Resahat Aynel Hayat (Safi Mevlana Ali Bin Hüseyn’den 1971), Rabita-i Serife (Esseyyid Abdülhakim Arvasi’den 1974), Tasavvuf Bahçeleri (Esseyyid Abdülhakim Arvasi’den 1983). Eserlerinin yeni basimlari, ölümünden sonra Büyük Dogu Yayinevi’nce yapilmaktadir.